QUOTES

……..Ο Πιέρο πέρασε από την υπερηφάνεια στην ντροπή… (ο πατέρας του είχε σκοτωθεί στο τέλος του πολέμου και το παιδί γεμάτο υπερηφάνεια ήταν ευτυχισμένος,  που είχε έναν τέτοιο πατέρα, … μέχρι που έφτασαν οι κυνηγοί σκιών, πενήντα χρόνια αργότερα, ξεψάχνισαν τα αρχεία δημαρχείων, νοσοκομείων και αστυνομικών τμημάτων και ανακοίνωσαν ότι πράγματι είχε εκτελεστεί ο πατέρας του Πιέρο, αλλά …. Στην Απελευθέρωση, επειδή συνεργάστηκε με τον στρατό κατοχής, και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σύλληψη πολλών αντιστασιακών….Στο τέλος της φράσης, ο Πιέρο έσβησε. Η ψυχή του πέθανε, δολοφονημένη από μια ετυμηγορία. Δεν καταλόγισε τίποτα στη μητέρα του, αφού δεν του είχε πει τελείως ψέματα. Είχε τοποθετήσει έτσι τις λέξεις ώστε να μην πληγώσουν το παιδί: «ο πατέρας σου σκοτώθηκε στο τέλος του πολέμου…» Στη δική του πραγματικότητα, όμως ποτέ δεν αγάπησε ένα τέρας, θαύμασε απλώς την εικόνα ενός γενναίου πατέρα που ο κόσμος όλος διηγούνταν την ιστορία του: την αντίσταση της Μπαστιντόν: Κανείς δεν είχε διαψεύσει το παιδί μέχρι τη μέρα, που οι κυνηγοί σκιών έφεραν στο φως το δολοφονικό αρχείο… (σελ. 10)

…ενώ η Έμιλι έκανε την αντίστροφη διαδρομή, πέρασε από την ντροπή στην περηφάνια διότι οι αφηγήσεις των γύρω τους, της οικογένειας τους και του πολιτισμικού τους περιβάλλοντος δημιούργησαν στην ψυχή των δυο παιδιών μια αναπαράσταση του εαυτού παραμορφωμένη από τους κοινωνικούς μύθους.

Για την ΄Εμιλι η ντροπή, που όλη της τη ζωή σκοτείνιαζε τη ψυχή της έδωσε τη θέση της στην υπερηφάνεια για τους ωραίους, νέους και καλλιεργημένους γονείς της. Η μητέρα της δεν ήταν μια πουτάνα και ο πατέρας της έπαυε να  είναι ένας γερμαναράς. Μια νεαρή Γερμανίδα είχε απλώς αγαπήσει  έναν νεαρό Γερμανό στρατολογημένο για τον πόλεμο. Η Έμιλι ανακάλυψε ότι είχε γεννηθεί από τον έρωτα και αυτή η καινούρια αναπαράσταση των ριζών της άλλαζε τα συναισθήματα που ένιωθε για τον ίδιο της τον εαυτό.

Είναι λοιπόν δυνατόν να τροποποιηθούν τα βαθύτερα συναισθήματα ενός ατόμου ανάλογα με τις αφηγήσεις που το περιβάλλουν, με αυτά , που λέγονται καθώς και με το πώς λέγονται. Η ρητορική, δίνοντας μορφή στα γεγονότα μέσω των λέξεων και των χειρονομιών, δομεί τον εσωτερικό κόσμο των ατόμων. Μήπως κάποιες κοινωνίες διευκολύνουν την ανθεκτικότητα βοηθώντας αυτόν που υπέστη ένα τραύμα να ανακαλύψει ένα νέο τρόπο ανάπτυξης, ενώ κάποιες άλλες την εμποδίζουν αφηγούμενες διαφορετικά το ίδιο δράμα? (σελ. 15-16)

Η ντροπή και ο πόνος

Οι ψυχοτραυματικές διαταραχές είναι σχεδόν οι ίδιες, όποιο κι αν είναι το πολιτισμικό περιβάλλον. Κάποιος που έχει υποστεί ένα τραύμα, γίνεται αγχώδης , ευερέθιστος, ξαναβλέπει τις εικόνες τρόμου, με το παραμικρό γεγονός, ανακαλεί το τραύμα και επαναφέρει μέσα του τον πόνο. Κάθε κουλτούρα όμως, στη μετατραυματική φάση, παρέχει δυνατότητες έκφρασης του τραύματος, που είτε επιτρέπουν την επαναδιαχείριση του τραύματος, οδηγώντας στην ανθεκτικότητα , είτε την εμποδίζουν.

Στην κουλτούρα της Ρουάντας το γέλιο και το κλάμα θεωρείται απρέπεια. Όσοι έχουν υποστεί τραύμα δίνουν στο πρόσωπο τους μια έκφραση αξιοπρέπειας, επιφανειακά αδιάφορη, προκειμένου να αποκρύψουν τον πόνο τους. .

Στις νυχτερινές συνάξεις, όμως μπορούν να που τι τους συνέβη και να διηγηθούν πώς αντέδρασαν, διότι έχουν τη σιγουριά ότι κανείς δε θα κρίνει την αφήγηση της φρίκης τους. Όταν ένας τραυματισμένος δυσκολεύεται να εκφραστεί ή απλώς να πει «να τι μου συνέβη,» μπορεί να κατασκευάσει μια ιστορία που όλοι την ακούν με σεβασμό.

Ένας δυτικός θεατής αυτού του τραύματος, θα διέκρινε έκπληκτος μια αδιαφορία στην πρώτη πράξη, της ημέρας και θα εισέπραττε μια σκανδαλώδη επιδειξιομανία στη δεύτερη πράξη, της νυχτερινής σύναξης. Μόνο μια προσωπική συζήτηση θα τον έκανε να ανακαλύψει ότι ο τραυματισμένος αποκρύπτει τον πόνο του την ημέρα και τον εκφράζει υπό τη μορφή ιστορίας τη νύχτα. Με αυτή τη σεμνή ρητορική δε θα κυνηγηθεί, ούτε θα στιγματιστεί ποτέ, αλλά αντίθετα θα γίνει αποδεκτός μαζί με το τραύμα του.

Ο πόνος είναι πιθανώς ο ίδιος σε όλη την τραυματισμένη ανθρωπότητα, αλλά ο τρόπος με τον οποίον τον εκφράζουμε και η συναισθηματική του διαχείριση εξαρτάται από τα στηρίγματα της ανθεκτικότητας που προσφέρει στον τραυματισμένο το πολιτισμικό περιβάλλον.

Η παρότρυνση προς την έκφραση ή, αντίθετα, ο εξαναγκασμός στη σιωπή, ή η συναισθηματική υποστήριξη ή η αποδοκιμασία, η κοινωνική αρωγή ή η εγκατάλειψη, προσδίδουν στο ίδιο τραύμα διαφορετική σημασία, ανάλογα με τον τρόπο που κάθε κουλτούρα δομεί τις αφηγήσεις της. ‘Έτσι το ίδιο γεγονός μπορεί να περάσει από την ντροπή στην υπερηφάνεια, από τη σκιά στο φώς.  (σελ. 16-17).

Από το βιβλίο : Η Αυτοβιoγραφία ενός σκιάχτρου (2010), BorisCyrulink, Εκδόσεις Κέλευθος